Hezychazm i Sufickie Praktyki Duchowego Rozwoju
Pir-ul-Mulkh Ofiel Chishty |
SUFIZM jako ruch duchowy, jako mistyczne braterstwo oświeconych dusz kojarzony jest od zawsze z żarliwą modlitwą, głęboką kontemplacją, ascezą, fakirami i derwiszami, z duchowym śpiewaniem i tańczeniem. Przybliżamy sufickie ideały poprzez codzienne modlitwy i medytacje, które pomagają zrozumieć esencjonalne myśli i ideały pradawnych mistyków, ludzi duchowych działających pod natchnieniem pochodzącym od Boga Żywego! Suficka tradycja bardzo mocno opiera się na praktykach z sercem i w sercu, do tego stopnia, że często inne ośrodki skupienia zostają powiązane z sercem w postaci subtelnych stanów czy stacji rozwoju duszy na ścieżce wzrastania ku Bogu.
Historycznie, podstawowe ideały duchowej praktyki sufich są silnie powiązane z całym bliskowschodnim ruchem modlitwy i medytacji serca w chrześcijaństwie znanym jako hezychazm, z grecka hesychasmos, hēsychía - z ruchem wyciszenia wewnętrznego i kontemplacji Boga w sercu oraz budzenia boskości duszy. Słowo hezychazm (gr. hezychia) oznacza pokój serca, pokój wewnętrzny, medytację. Bizantyjski ruch hezychazmu głosił możliwość ujrzenia Światłości Bożej dzięki intensywnej modlitwie serca, kontemplacji i specyficznym praktykom mistyczno-ascetycznym polegającym na wstrzymywaniu oddechu w trakcie modlitewnego wyciszenia.
Hezychazm aż do XIV wieku rozwijał się razem z sufizmem, jako dziedzictwo wschodnich, bliskowschodnich tradycji modlitewnych i kontemplacyjnych, tak, że często nie odróżniano sufizmu od hezychasmu, który bardziej w końcu związał się ze wschodnim chrześcijaństwem kontemplacyjnym i mistycznym. Recytacji modlitwy serca, takiej jak: "Boże, zmiłuj się nade mną!", powinno towarzyszyć skupienie umysłu i serca. Warto spróbować niektórych pozycji ciała i technik oddychania proponowanych przez Ojców Pustyni i innych autorów o niej piszących. Początki hezychazmu wiążą się z praktykami mnichów z pierwszych wieków chrześcijaństwa, zamieszkujących pustynie w Egipcie, Palestynie i Syrii, a z tradycji tej obficie czerpał Prorok Muhammad oraz późniejsi nauczyciele i praktycy sufizmu. Największym zbiorem tekstów poświęconych hezychazmowi jest "Filokalia" - antologia pism duchowych chrześcijańskiego Wschodu.
Na wschodzie utrzymuje się opinia, że twórcą hezychazmu od strony metod praktyki ascetyczno-mistycznej był Arseniusz Wielki (zmarły około 449 roku), który, usłyszawszy słowa „uciekaj, milcz i bądź spokojny”, porzucił błyskotliwą karierę nauczyciela na dworze cesarskim i zamienił ją na życie na pustyni. Pogłębienie duchowości tego prądu wiąże się z postacią świętego Symeona Nowego Teologa (949-1002), który go przybliżył do mistycyzmu. Hezychazm zmierza do scalenia osobowości ludzkiej przez nieustanną pamięć o Bogu (u sufich jest to zikar w sercu), co możemy osiągnąć przez „strzeżenie” naszych serc (qalb). Hezychazm można by zatem określić jako „modlitwę serca” oraz "kontemplację serca".