Chodża Ahmad Jasawi Sufi

Chodża Ahmad Jasawi - Sufi z Kazachstanu i Turkmenistanu

Przedstawiamy cudowną postać historyczną związaną ze średniowiecznym Turkiestanem i Kazachstanem. Rok 2016 został ogłoszony przez UNESCO Rokiem Jasawi z okazji 850-lecia jego cudownych urodzin. Chodża Ahmad Jasawi (Ahmed Yesevi), suficki mistyk i poeta, jest upamiętniany szczególnie w Kazachstanie, gdyż urodził się, żył, tworzył i zmarł na obecnym terytorium tego państwa, lecz związane z nim wydarzenia odbywają się w tym roku na całym obszarze turkojęzycznym, we wszystkich krajach mówiących turkijskimi językami. Wywarł ogromne wrażenie i wpływ na cały sufizm w regionach zamieszkałych przez ludy turkijskie. Założył pierwszy turkijskojęzyczny zakon suficki znany jako Jasawijja (Yasaviyya lub Yeseviye).  

Mauzoleum Chodży Ahmada Jasawiego

Chodża Ahmad Jasawi urodził się w 1093 roku lub według niektórcyh w roku 1103 w Isfidżabie (dziś Sajram, obwód południowo-kazachstański). Pierwsze nauki pobierał u swojego ojca, Szajcha Ibrahima. Po śmierci ojca rodzina przeprowadziła się do miasta Jassy (obecnie Turkiestan, obwód południowo-kazachstański). Późniejszymi nauczycielami Chładża czy Chodża Ahmada Jasawi byli m. in. Baha ad-Din Isfidżabi (Hazrat Szajch Shahobiddin Isfidżabi znany jako Oqota Baba, Biały Ojciec) i legendarny mistrz Arslan Baba o którym głoszono wieść, że żył już 300 lat przed narodzinami Świętego Jasawi Sufi. Po śmierci tego ostatniego mędrca Jasawi udał się do Buchary (Bukhara), będącej wówczas jednym ze światowych centrów sufickiej i muzułmańskiej edukacji, i wybrał na swojego mistrza murszida Jusufa Hamdani (Yusuf Hamdani) ze szkoły hanafickiej. Idąc po jego śladach, zainteresował się sufizmem – wielowymiarowym, mistyczno-ascetycznym nurtem duchowości istniejącym niejako na obrzeżach islamu, nurtem duchowości dążącym do realnego połączenia i zjednoczenia z Bogiem poprzez modlitwę i zdobywanie wiedzy. W Azji Środkowej sufizm zdobył ogromną popularność w IX-X wieku, co poskutkowało powstawaniem szkół sufickich (tarikatów) i przypominających klasztory bractw sufickich opartych na relacji mistrz-uczeń. Jedną z takich szkół, zwaną potem jasawijja, zapoczątkował właśnie Mistrz Chodża Ahmad Jasawi. 

Chodża Ahmad Jasawi to także zdolny poeta i wieszcz, prekursor poezji tworzonej w językach turkijskich i religijnej poezji ludowej. Jego najbardziej znanym dziełem jest „Diwan-i-Hikmet” – Księga Mądrości. Dzięki jego działalności miasto Jassy stało się ważnym ośrodkiem kulturalnym, handlowym i religijnym. Podobnie jak w przypadku wielu innych wybitnych postaci średniowiecznej Azji, trudno mówić o narodowości Chodży Ahmada Jasawi. Wiadomo jednak, że był pochodzenia turkijskiego i pisał w języku czagatajskim, którego można uznać za przodka języków uzbeckiego i ujgurskiego. 

Chodża Ahmad Jasawi (Yasavi) jest najwcześniejszym znanym, tureckim poetą piszącym utwory w dialekcie tureckim. Jego wiersze dały początek nowemu rodzajowi literackiemu - religijnej poezji ludowej - w literaturze tureckiej Azji Środkowej i miały znaczący wpływ na twórczość poetów mistycznych w kolejnych wiekach, w tym na twórczość Dżelaluddin Rumi. Mistrz Jasawi jest także założycielem pierwszego tureckiego bractwa mistycznego - Yeseviye (Yasaviyya), które bardzo szybko rozprzestrzeniło się na obszarach zajmowanych w tym czasie przez Turków. Wywarł duży wpływ na kształtowanie się poglądów mistycznych w świecie tureckojęzycznym. Stworzył pierwsze centrum nauki sufickiej w Azji Środkowej. 

Murshid Samuel Lewis - Sufi SAM

Murshid Samuel Lewis - Sufi Ahmed Murad Chishti 

Samuel L. Lewis znany także jako Sufi SAM, Murshid SAM oraz Sufi Ahmed Murad Chisti (1896-1971) urodził się 18 października 1896 roku w amerykańskiej rodzinie żydowskiego pochodzenia. Matką Samuela Lewisa była Harriett Rosenthal - córka znanego i szanowanego bankiera Lenore'a Rothschilda. Ojcem był Jacob Lewis - wiceprezydent holdingu przedsiębiorstw Levi Strauss. Dzięki rodzicom i osobom najbliższym od wczesnego dzieciństwa młody Samuel bardzo interesował się mistycyzmem i duchowością. W 1919 roku młody Samuel Lewis wstąpił do wspólnoty sufickiej w Fairfax w Kalifornii prowadzonej przez Murshidę Rabię Martin, uczennicę duchową wielkiego sufiego i muzyka znanego jako Hazrat Inayat Khan (Nizami Chishti). W 1920 roku młody Samuel Lewis zetknął się także z mistrzem Zen Nyogen Senzaki ze szkoły Rinzai. Najbardziej znaną na świecie aktywnością zainicjowaną i rozpowszechnioną przez Samuela Lewisa są Tańce Światowego Pokoju (TŚP) znane pod angielską nazwą Dances of Universal Peace (DUP). Murshida Rabia Martin była w swoich czasach wybitną ekspertką od Żydowskiej Kabały (Kabalah) oraz Egipskiej i Tybetańskiej Księgi Śmierci. 

Maqbara Dargah Hazrat Pir Samuel Lewis (1896-1971)

Matka w okresie ciąży miała częste sny i wizje biblijnego proroka Samuela, z których jeden był szczególnie realistyczny, i z tego powodu czując, że to jej dziecko będzie jakieś niezwykłe u Boga, dała młodemu chłopcu na imię Samuel - po biblijnym proroku o tym imieniu, który przychodził do niej w snach. Ojciec jednakże ignorował metafizyczne i duchowe zainteresowania swojego najstarszego syna, który zgodnie z żydowskimi oczekiwaniami winien się zajmować interesami, doglądać rodzinnego przedsiębiorstwa i materialnych zdobyczy w świecie. Już jako dziecko, w wieku lat trzynaście Samuel interesował się wielce zjawiskami paranormalnymi, badaniami psychicznymi i mistycyzmem. W wielu lat 18-cie czyli w roku 1915-tym trafił w Pałacu Nauki w San Francisco (taki tamtejszy Pałac Kultury i Nauki) na wykłady z teozofii w których usłyszał, że wszystkie religie pochodzą od tego samego Boga i ezoterycznie są w zasadzie jedną i tą samą religią daną przez tego samego Boga. 

W 1923 roku po czterech latach intensywnego studiowania nauk sufickich i praktykowania wasif oraz dhikrów sufickich u Murszidy Rabii Martin, młody Samuel Lewis otrzymał inicjację z rąk samego mistrza sufickiego Hazrat Inayat Khan. W 1925 roku w czasie sufickiego odosobnienia w ośrodku Kaaba Allah w Fairfax w Kalifornii prowadzonym przez Murszidę Rabię Martin miał wizje kilku dawnych proroków, w tym Khizra, Eliasza oraz Muhammada, a następnie rozpoczął działalność pisania poezji i traktatów mistycznych. Aż do swojej śmierci Murshid Samuel Lewis trzymał się wskazówek i doświadczeń mistycznych uzyskanych w czasie tego sufickiego odosobnienia ze świętymi prorokami, które były widać bardzo silne i głębokie. W 1926 roku Hazrat Inayat Khan potwierdził Samuelowi autentyczność jego mistycznych doświadczeń oraz ich głębi i zlecił wiele zadań do wykonania, w tym uczynił Samuela Lewisa Protektorem Orędzia Sufi czyli Strażnikiem Ścieżki Sufich w USA (Protector of the Message), co tradycyjnie odpowiada pozycji, roli i odpowiedzialności Szajcha w szkołach, zakonach, lożach i bractwach sufickich na Wschodzie. 

Zakony i bractwa sufich - Tariqat

Tarika - Droga Sufich - Zakony i Bractwa Sufickie 

Tarika, Tariqa - arab. طريقه, dosłownie: droga, ścieżka, perskie: Raah – nazwa używana w islamie pierwotnie (w IX-X wieku) na określenie sposobu postępowania jednostki, mającej skłonności mistyczne, następnie zaś w stosunku do reguły bractwa sufickiego lub samego bractwa. W odniesieniu do tego ostatniego używa się także nazwy "tarikat". Sufi zwani inaczej Ahl-e Haqq, Ludzie Prawdy, pojawili się na samym początku istnienia islamu, a ściślej istnieli wcześniej, nawet w czasach Proroka Zaratusztry czy Proroka Mani, jednak z okazji nowego potężnego Objawienia pojawili się w większej liczbie, w tym w XIV wieku jako szczególny rozkwit misteryjnego Ahl-e Haqq.  

Kaszmir i Dżammu - Terytorium Sufich - Ziemia Sufich

Pierwsi Sufi pojawili się już w VII wieku w Basrze, jako spontaniczna próba szukania przez wiernych nowej religii objawionej kontaktu z Bogiem, z Absolutem, i poznania go, choć czasami usiłuje się też wytłumaczyć powstanie sufizmu względami czysto socjologicznymi - reakcją na przepych i dekadencję dworu kalifów z dynastii Umajjadów. W następnych stuleciach głównym ośrodkiem sufizmu stał się Bagdad. Sufi przejęli całą bogatą tradycję duchowości, mistyki i gnozy Bliskiego Wschodu oraz Persji czyli dzisiejszego Iranu, w tym kulturę duchową ludów semickich i perskich, a także takich nurtów jak dawny ezoteryzm zaratusztriańskich magów, semickiej kabały, gnozy manichejskiej czy chrześcijańskiego hezychasmu - modlitwy serca. 

Początki ruchu mistycznego w świecie kultury semickiej i perskiej, w świecie islamu związane są z samotnymi jednostkami, poszukującymi Boga na własną rękę, jednak stosunkowo szybko zaczęły one współpracować ze sobą i gromadzić się w celu dzielenia się swoimi doświadczeniami i wspólnego dążenia do celu. Prawdziwy rozwój i rozkwit ruchu sufickiego na wielką skalę nastąpił jednak dopiero w wieku X-XI, wtedy też nazwa tarika (droga, ścieżka), która dotychczas była odnoszona do sposobu postępowania, praktykowanego lub zalecanego przez pojedynczych sufi i ich niewielkie grupki uczniów (murid), zaczęła oznaczać duchową regułę bractwa sufickiego lub samo duchowe braterstwo sufich. 

W historii sufizmu czy ruchu sufickiego można wyróżnić trzy etapy jego ewolucji. Pierwszy trwa od VIII do XI wieku i jest to okres mistyków indywidualnych oraz konspiracji sufizmu czy ezoteryzmu, okres Batini, Batinijja, w tym okresie pojawiają się pierwsze praktyki metafizyczne – sama i dhikr (zikr, zekr). Drugi to okres tworzenia się bractw czy ruchów sufickich który obejmuje okres od XI do XVI wieku. Ostatni etap to znacząca asymilacja sufizmu do głównego nurtu kultury islamskiej od czasu do czasu jednak przerywana agresją skierowaną ku mistykom ze strony radykalnych ortodoksyjnych nurtów bojówkarskich współcześnie kojarzonych z terroryzmem (salafizm, wahabizm, charydżyzm). W pierwszych wiekach swojego istnienia sufizm był często obiektem ataków ze strony ortodoksyjnego islamu nurtu bojówkarskich charydżytów (zbójców). Ofiarami bandyckich prześladowań byli m.in. Sufi Al-Halladż czy Sufi As-Suhrawardi, obaj zostali skazani na śmierć i zamordowani przez ówczesnych terrorystów - charydżytów. Do pogodzenia sufizmu z muzułmańskim kalamem czyli teologią spekulatywną, znacząco doprowadził Abu Hamid al-Ghazali. 

Istotnym elementem sufizmu jest tworzenie się ruchów sufickich w postaci bractw mistycznych czy braterskich zakonów o świeckim charakterze. Jest to zjawisko wyjątkowe, gdyż w ramach ortodoksyjnego islamu nie wytworzyła się grupa, którą można by określić jako „zakonnicy”, chociaż wytworzyła się kasta ortodoksji religijnej niezdolnej do pojmowania prawd mistycznych i rozwoju duchowego, niezdolna do przybliżania się ku Allah Bogu. Ważnym aspektem życia w ruchu czy bractwie sufickim jest relacja pomiędzy mistrzem a uczniem. Ta bezpośredni i bliska więź jaka się wytwarzała między nimi, zaowocował powstaniem swego rodzaju kultu świętych. Wielcy mistrzowie stawali się obiektem kultu a ich groby celem pielgrzymek.