Jazydzi i jazydyzm - ezoteryczne tradycje sufich w Kurdystanie
Jazydyzm, jezydyzm, (kurd. Êzidîtî lub Êzidî, od pers. yazdan bóg, Yazidis, Yezidi, Êzidî, Yazdani) – religia i duchowość uważana na Zachodzie za synkretyczną i utworzoną w XII wieku przez szejcha Adi (szejk Adī ibn Musāfir al-Umawīymi, założyciel jezydyzmu) wyznawana głównie przez Kurdów, mieszkających na pograniczu Iraku (okolice Mosulu są ich największym skupiskiem), Iranu, Turcji, Syrii, Armenii, Gruzji oraz na emigracji (gł. Niemcy). Według części religioznawców na Zachodzie religia ta wywodzi się z nałożenia się szyizmu na zaratusztrianizm. Jazydyzm rzekomo łączy elementy islamu, chrześcijaństwa nestoriańskiego, mitraizmu, manicheizmu, gnozy, pierwotnych wierzeń indoirańskich, kurdyjskich oraz judaistycznych. Jazydzi sami siebie nazywają Ezdi, Ezidi lub Dâsini, co prawdopodobnie wywodzi się od perskiego "yazata", czyli "anioł" i uważają się za rdzenną, rodzimą religię kurdyjską wywodzącą się wprost z cywilizacji Sumeru, Asyrii i Mezopotamii, ale posiadającą późniejsze domieszki innych wiar i tradycji z jakimi się zetknęła, w tym zaratusztrianizmu, judaizmu, chrześcijaństwa i islamu.
 |
| Melek Tawus - Anioł Paw |
Kurdowie – to starożytny lud pochodzenia indoeuropejskiego, zamieszkujący przede wszystkim krainę zwaną Kurdystanem podzieloną pomiędzy Turcję, Irak, Iran i Syrię. Odosobnione enklawy Kurdów żyją także w tureckiej Anatolii, wschodnim Iranie (tzw. enklawa chorezmijska), w korytarzu oddzielającym Armenię od okręgu Górskiego Karabachu (tzw. Czerwony Kurdystan) oraz Afganistanie. Spora diaspora kurdyjska rozsiana jest po świecie, większe skupiska znajdują się w Niemczech, Francji, Szwecji i Izraelu. Błędnie uważani są za największy naród bez własnej państwowości, gdyż są inne większe narody bez własnych państw, jak choćby Tamilowie w Indiach i na Sri Lance, Szkoci w Wielkiej Brytanii czy Katalończycy w Hiszpanii. Kurdowie są jednak największym tak aktywnie działającym na rzecz niepodległości narodem. Kurdów określano jako "Turków Górskich", zamieszkiwany przez nich region nazywano "Turcją Wschodnią". Kurdowie stanowią znaczącą mniejszość narodową w Turcji (około 15 mln), w Iranie (do ok. 8 mln) i Iraku (ok 5 mln). Od wieków starają się o utworzenie samodzielnego państwa (Kurdystanu), jednak wszystkie kraje, w których zamieszkują, mimo obietnic poczynionych na początku XX wieku, złośliwie sprzeciwiają się temu. Posługują się językiem kurdyjskim należącym do rodziny języków indoeuropejskich z licznymi dialektami. W większości wyznają islam sunnicki oraz immamizm, dosyć często spotyka się wśród nich także jazydów używających języka kurmandżi, a także alewityzm czy Ahl-e Haqq. Prawdopodobnie wywodzą się od Medów. W epoce perskiego imperium Sasanidów znani jako Kardochowie. W dniu 10 października 1921 Kurdowie bardzo uroczyście proklamowali powstanie Królestwa Kurdystanu jednak w 1924 wojska brytyjskie zlikwidowały Królestwo Kurdystanu z powodu odkrycia na jego terenach ogromnych złóż ropy naftowej.
Jazydzi wierzą, że Allah Bóg stworzył świat, ale jego dalsze losy powierzył siedmiu aniołom. Anioł Melek Taus („Anioł–Paw”, po kurdyjsku Tawûsê Melek) zbuntował się przeciw Woli Boga i za swe czyny został strącony do piekła, ale żałował za swoje grzechy i swymi łzami ugasił ogień piekielny, w wyniku czego piekło przestało istnieć. Bóg wybaczył mu winy i powierzył władzę nad światem, w związku z czym wyznawcy jazydyzmu modlą się do niego, a nie do Boga. Uważają, że Bóg nie interesuje się światem ani nie zajmuje się nim osobiście, a jedynie poprzez swoje anioły. Szejk Adī ibn Musāfir al-Umawīymi, reformator jezydyzmu urodzony prawie tysiąc lat temu w dzisiejszym Libanie, spędził większość życia w Bagdadzie i został pochowany właśnie w Lalish w Iraku. Przez jezydów uważany jest za uosobienie anioła-pawia.
