Tarika - Droga Sufich - Zakony i Bractwa Sufickie
Tarika, Tariqa - arab. طريقه, dosłownie: droga, ścieżka, perskie: Raah – nazwa używana w islamie pierwotnie (w IX-X wieku) na określenie sposobu postępowania jednostki, mającej skłonności mistyczne, następnie zaś w stosunku do reguły bractwa sufickiego lub samego bractwa. W odniesieniu do tego ostatniego używa się także nazwy "tarikat". Sufi zwani inaczej Ahl-e Haqq, Ludzie Prawdy, pojawili się na samym początku istnienia islamu, a ściślej istnieli wcześniej, nawet w czasach Proroka Zaratusztry czy Proroka Mani, jednak z okazji nowego potężnego Objawienia pojawili się w większej liczbie, w tym w XIV wieku jako szczególny rozkwit misteryjnego Ahl-e Haqq.
 |
| Kaszmir i Dżammu - Terytorium Sufich - Ziemia Sufich |
Pierwsi Sufi pojawili się już w VII wieku w Basrze, jako spontaniczna próba szukania przez wiernych nowej religii objawionej kontaktu z Bogiem, z Absolutem, i poznania go, choć czasami usiłuje się też wytłumaczyć powstanie sufizmu względami czysto socjologicznymi - reakcją na przepych i dekadencję dworu kalifów z dynastii Umajjadów. W następnych stuleciach głównym ośrodkiem sufizmu stał się Bagdad. Sufi przejęli całą bogatą tradycję duchowości, mistyki i gnozy Bliskiego Wschodu oraz Persji czyli dzisiejszego Iranu, w tym kulturę duchową ludów semickich i perskich, a także takich nurtów jak dawny ezoteryzm zaratusztriańskich magów, semickiej kabały, gnozy manichejskiej czy chrześcijańskiego hezychasmu - modlitwy serca.
Początki ruchu mistycznego w świecie kultury semickiej i perskiej, w świecie islamu związane są z samotnymi jednostkami, poszukującymi Boga na własną rękę, jednak stosunkowo szybko zaczęły one współpracować ze sobą i gromadzić się w celu dzielenia się swoimi doświadczeniami i wspólnego dążenia do celu. Prawdziwy rozwój i rozkwit ruchu sufickiego na wielką skalę nastąpił jednak dopiero w wieku X-XI, wtedy też nazwa tarika (droga, ścieżka), która dotychczas była odnoszona do sposobu postępowania, praktykowanego lub zalecanego przez pojedynczych sufi i ich niewielkie grupki uczniów (murid), zaczęła oznaczać duchową regułę bractwa sufickiego lub samo duchowe braterstwo sufich.
W historii sufizmu czy ruchu sufickiego można wyróżnić trzy etapy jego ewolucji. Pierwszy trwa od VIII do XI wieku i jest to okres mistyków indywidualnych oraz konspiracji sufizmu czy ezoteryzmu, okres Batini, Batinijja, w tym okresie pojawiają się pierwsze praktyki metafizyczne – sama i dhikr (zikr, zekr). Drugi to okres tworzenia się bractw czy ruchów sufickich który obejmuje okres od XI do XVI wieku. Ostatni etap to znacząca asymilacja sufizmu do głównego nurtu kultury islamskiej od czasu do czasu jednak przerywana agresją skierowaną ku mistykom ze strony radykalnych ortodoksyjnych nurtów bojówkarskich współcześnie kojarzonych z terroryzmem (salafizm, wahabizm, charydżyzm). W pierwszych wiekach swojego istnienia sufizm był często obiektem ataków ze strony ortodoksyjnego islamu nurtu bojówkarskich charydżytów (zbójców). Ofiarami bandyckich prześladowań byli m.in. Sufi Al-Halladż czy Sufi As-Suhrawardi, obaj zostali skazani na śmierć i zamordowani przez ówczesnych terrorystów - charydżytów. Do pogodzenia sufizmu z muzułmańskim kalamem czyli teologią spekulatywną, znacząco doprowadził Abu Hamid al-Ghazali.
Istotnym elementem sufizmu jest tworzenie się ruchów sufickich w postaci bractw mistycznych czy braterskich zakonów o świeckim charakterze. Jest to zjawisko wyjątkowe, gdyż w ramach ortodoksyjnego islamu nie wytworzyła się grupa, którą można by określić jako „zakonnicy”, chociaż wytworzyła się kasta ortodoksji religijnej niezdolnej do pojmowania prawd mistycznych i rozwoju duchowego, niezdolna do przybliżania się ku Allah Bogu. Ważnym aspektem życia w ruchu czy bractwie sufickim jest relacja pomiędzy mistrzem a uczniem. Ta bezpośredni i bliska więź jaka się wytwarzała między nimi, zaowocował powstaniem swego rodzaju kultu świętych. Wielcy mistrzowie stawali się obiektem kultu a ich groby celem pielgrzymek.
