Elif - Mihri Khatun i Zeynep Khatun - Sufizm - Poezja - Amasiya
Po turecku Elif, a po arabsku Alif, to pierwsza litera arabskiego alfabetu. Według symboliki mistyki muzułmańskiej każda z mistyczno-magicznych 28 liter ma ukryte znaczenie, od nich zaczynają się też kolejne sury Koranu. Litera Alif jest dla alfabetu niczym Adam, a z zaznaczonym na górze znakiem diakrytycznym (hamzą) oznacza Ewę. Literze Alif przypisana jest wartość liczbowa jeden. O kobiecie mówi się w Turcji nieco sarkastycznie „piękna jak Elif” czyli jak pierwsza litera alfabetu, bardzo smukła i dostojna, a także dumna. Dumna litera Elif nie pokłoniła się przed obliczem Boga, podobnie jak Iblis, muzułmański szatan, nie ukorzył się przed Nim. Tak brzmi szyicka interpretacja symboliki Alifu, a tradycyjna kabała żydowska dodaje, że Alef z tego powodu nie została pierwszą literą świętej Tory. Elif interpretuje się symbolicznie jako „drzwi prowadzące do tego, co nieznane”, ale i nie zawsze dobre. Kiedy ktoś zrobi coś nowego czy dotąd niespotykanego, wtedy nazywany jest Pierwszym, w przenośni czy metaforze Elif (Alif, Alef), i tak pierwsza poetka w dawnym Imperium Osmańskim znana jest jako Elif, a chodzi najczęściej o znakomitą Mihri Khatun z XV/XVI wieku, wybitną poetkę i także pisarkę, związaną pracą z rodziną Osmanów, a duchowo z rodziną suficką.
 |
| Dżelaluddin Rumi |
Sufi przedstawiają drogę rozwoju derwisza w bractwie tekke – od beztroskiego chłopca do dojrzałego mędrca podążającego drogą Prawdy (Haqq) ku zjednoczeniu z Najwyższym ('Aliy). „Czterdzieści zasad ścieżki miłości” jest refleksją nad rozwijającym się uczuciem i sposobami jego doskonalenia. „Czterdzieści zasad ścieżki miłości” (tur. „Aşk”, czyli po prostu „miłość”) zajmuje się muzułmańskim mistycyzmem, opowiada o relacji między XIII-wiecznym perskim poetą i mistykiem Dżelaleddinem Rumim zwanym Mevlaną (pers. Moulana, Mistrz), założycielem bractwa mewlewitów w Konyi, oraz jego duchowym mistrzem, Szamsem z Tabrizu (Szams al-Din Mohammad z Tabrizu - 1185–1248). Współcześnie krążące wersje "Czterdziestu zasad ścieżki miłości" są refleksjami i przeróbkami liderów New Age z USA i UK, nie oddają tego czego uczył Szams z Tabrizu i wprowadzają w błąd poszukiwaczy prawdy oraz sufickich mureedin (inicjowanych). Asza to po persku Prawda, a Aszik to poszukiwacz Prawdy, wielbiciel Prawdy, zatem sufickie Aszik (od Eszq, Iszq) oprócz potocznego znaczenia wskazuje na miłość do Prawdy, umiłowanie Prawdy, a sama potrzeba miłości, tęsknota za miłością wynika z pragnienia i ukochania Prawdy przez wcieloną Duszę. Szams z Tabrizu znany jest przede wszystkim jako nauczyciel duchowy Dżelaluddina Rumi, najsłynniejszego poety mistycznego z Turcji, który to poświęcił mu wiele miejsca w swojej poezji, a w szczególności dzieło Diwan Szamsa z Tabrizu. Urodził się w irańskim Tabrizie i tam też odebrał swoją edukację duchową (jego nauczycielem był Baba Kamal-ud-Din Dżumdi). Przez wiele lat podróżował po Bliskim Wschodzie, utrzymując się z rzemiosła i sprzedaży, aż około 1244 roku trafia do Konji w Turcji, gdzie spotyka swojego wielkiego ucznia (niektórzy mówią, że jedynego) – Dżelaluddina Balkhi, którego znamy najlepiej jako Rumi.
 |
| Szams z Tabrizu |
Ludowy nurt tureckiego sufizmu naucza, że droga do miłości ku Najwyższemu, Bogu, ku Allah, prowadzi przez miłość do człowieka. Głęboki humanizm starej doktryny i jej jasna duchowość stały się u mistyków sufickich przeciwwagą dla współczesnego islamu, dla mrocznej duchowości ortodoksyjnego sunnizmu i ciemnego oblicza fundamentalizmu. Suficki poradnik miłosny przypisywany Szamsowi z Tabrizu został w Turcji i w wielu innych krajach bardzo ciepło przyjęty. Nauka o duchowej i ziemskiej miłości leczy tureckie społeczeństwo z przywiązania do doczesności i materializmu, oferując w zamian duchowe wtajemniczenie. Przypomina pierwotne znaczenie hüzün, melancholii wywoływanej przez mistyczne doświadczenie, którego sednem jest bolesna świadomość, że Boga nie można kochać wystarczająco mocno i nigdy nie osiągniemy z nim pełnej jedności.Dobra poezja miłosna i mistyczna sufickich tradycji zawsze może być zarówno misłosnym wyznaniem do ukochanej czy ukochanego jak i modlitwą do Allah Boga - tak jest napisana.
