Raj i nieskończone Ogrody Wschodu

We wszystkich wielkich religiach znanych ludzkości istnieją kierunki mistyczne czy ezoteryczne, które szukają niekonwencjonalnych dróg i ścieżek, aby dotrzeć do ostatecznego celu, do bóstwa czy Boga, Absolutu. W zależności od tradycji religijnej jest nim na przykład osobowy Bóg, Absolut, nieskończona Światłość, wieczna Szczęśliwość etc. Również w islamie istnieje podobny kierunek, zwany tasawwuf, będący kulminacją i koroną duchowości islamu, a podstawą uniwersalnego w swej istocie sufizmu. Na początku dominowała wśród mistyków muzułmańskich surowa asceza wynikająca z lęku przed Bogiem jako sprawiedliwym, ale okrutnym Sędzią. W późniejszej fazie rozwoju miejsce rygoryzmu zajęły poznanie i miłość. Konkretnie chodziło o pełne poznanie jedności i jedyności Boga (tauhid), a także o dążenie do zespolenia się z nim przez całkowite oddanie siebie. Mistycy muzułmańscy przyjmowali, że istnieje tylko jedna droga do poznania wiedzy prawdziwej, która prowadzi przez wewnętrzne do­świadczenie, ekstazę i jedność z Bogiem - Droga Wzniesienia, Ścieżka do Boga (Allah). Poza mistycyzmem ludowym rozwinął się w islamie mistycyzm filozoficzny pozostający pod silnym wpływem neoplatońskiej doktryny o emanacji, który przyjął postać monizmu i panteizmu. Największym jego przedstawicielem był myśliciel i poeta arab­ski, Ibn al-‘Arabi zwany Wiekim Szajchem. Oba rodzaje tasawwuf (mistyka, mistycyzm), ten ludowy i ten filozoficzny, kształtują również współczesne oblicze islamu, a także eksplorowane są przez odwiecznie uniwersalistyczny sufizm. 

W nieskończonych „Ogrodach Wschodu” Selima Chazbijewicza 

Topos ogrodu należy do najważniejszych motywów w kulturze europejskiej i bliskowschodniej oraz perskiej. Według Starego Testamentu, to właśnie w Rajskim Ogrodzie Bóg (hebr. Eloah, JHWH) umieścił człowieka (Adam Kadmon) zaraz po jego stworzeniu. Jednakże człowiek zwiódł Boga (Eloah, JHWH), za co spotkała go kara wygnania (banicja) z Raju do krainy, w której miejsce wiecznej szczęśliwości zajęła codzienność nękana chorobami i śmiercią (świat śmiertelnych). Od tej pory topos ogrodu wiąże się ściśle z mitem wygnania, w którym człowiek pełni rolę wiecznego wędrowca (homo viator), tułacza przemierzającego przestrzeń planu ziemskiego oraz zaświatów dla życia pośmiertnego. 

Pewna obcość przestrzeni doświadczanej przywoływała jednak od samego początku myśl o rajskiej Krainie Utraconej. Miejscem uobecniania się tego fantazmatu (bo dzisiaj chyba i w taki sposób można mówić o toposie ogrodu) stała się sztuka. Stąd też interesujący nas topos czy symbol podlegał takim samym przemianom jak dziedzina, której stał się integralną częścią. W pracach naukowych poświęconych motywowi ogrodu w różnych epokach kulturowych, możemy przeczytać m.in. o jego typach w klasycyzmie (ogród angielski i ogród francuski), o procesie uduchowienia ogrodu u romantyków, czy też o ogrodach onirycznych w literaturze dwudziestowiecznej. 

Warto jednak przyjrzeć się toposowi ogrodu również w perspektywie transkulturowej. Okazją ku temu może być, wydany w Polsce tom poetycki Selima Chazbijewicza. Autor jest muzułmaninem, polskim Tatarem, a więc przedstawicielem wyrosłej na styku wielkich kultur Wschodu i Zachodu grupy etnicznej, która najbardziej chyba doświadczyła kulturotwórczej roli Pogranicza. Książka poety nosi tytuł „Hymn do Sofii” (Olsztyn 2005) i zawiera kilkadziesiąt utworów zebranych w dwa cykle: „Nieskończoność” i „Ogrody Wschodu”. 

Amjad Sabri - Qawwal zamordowany

Amjad Sabri – Qawwal z Pakistanu zamordowany: "Moje ciało jest jak rabaab" 

W dniu 22 czerwca 2016 roku Amjad Farid Sabri (Amdżad Farid Sabri) został zastrzelony w swoim samochodzie w Karaczi. Amdżad zginął od pięciu kul wystrzelonych przez dwóch uzbrojonych motocyklistów. Do zabójstwa przyznali się pakistańscy talibowie, jednak sprawa nie została wyjaśniona. Wiadomo jednak, że talibowie potępiają muzykę qawwali jako heretycką i bałwochwalczą. Choć jest to muzyka religijna, jest zakazana, ponieważ nie pasuje do ich wizji strachu, posłuszeństwa i obezwładniającej ciasnoty umysłu, których to przekonań, co warto podkreślić, nie podziela zdecydowana większość muzułmanów. Zabójstwo Amjada spowodowało powszechne oburzenie, tysiące osób uczestniczyło w pogrzebie, ponieważ Sabri był uwielbiany przez tak wielu. Był serdecznym, uśmiechniętym i szczodrym człowiekiem, który odnosił się do każdego z życzliwością i dyskretnie pomagał wielu rodzinom. Jego śmierć jest dla nas wszystkich ogromnie bolesna” – powiedział Rauf Saami Qawwal. 

Amjad Fareed Sabri 

Napastnicy na motocyklach zastrzelili w środę w Karaczi Amjada Sabriego, sławnego pakistańskiego kantora sufickiej muzyki qawwali. Dwa dni wcześniej zamaskowani sprawcy uprowadzili syna głównego sędziego prowincji Sindh w dolnym biegu Indusu. Karaczi, 20-milionowa metropolia i stolica prowincji Sindh, jest nękane przemocą na tle politycznym, etnicznym i wyznaniowym, głównie przez heretyckich salaficko-wahabickich terrorystów znajdujących się na przestępczym marginesie islamu. Amjad Sabri, 45-letni muzyk, to jeden z najsławniejszych w Azji Południowej wykonawców qawwali - sufickiej muzyki z wielką intensywnością wysławiającej Allah Boga. Tradycja ta liczy ponad 700 lat, a w jej repertuarze znajdują się utwory największych poetów, m.in. turecko-perskiego mistyka Amira Khusro Dehlawiego. Przepojona zachwytem i radością, niesie uniwersalne przesłanie braterstwa, przyjaźni, pokoju i miłości. Napastnicy z heretyckiej mafii salaficko-wahabickiej oddali strzały przez przednią szybę, kiedy Amjad Sabri zjeżdżał z mostu w zatłoczonym rejonie miasta, w pobliżu tunelu noszącego imię jego sławnego ojca. 

Według pakistańskiej policji pakistański gwiazdor qawwalich był od początku celem zamachu, a do ataku przyznała się jedna z frakcji pakistańskich talibów, przestępczej mafii salaficko-wahabickiej działającej podobnie jak sycylijska katolicka Cosa Nostra i podobne ugrupowania. Trzykrotnie postrzelony zmarł w drodze do szpitala stając się kolejnym sufim-męczennikiem (szahid) wiary w Boga, mistyki, muzyki i poezji. Ranny został też jadący z nim krewny. Na pogrzebie Amjada Sabriego w dniu 23 czerwca 2016 roku pojawiło się kilkaset tysięcy osób tworząc jednocześnie wielką spontaniczną manifestację protestu przeciwko zbrodniom salaficko-wahabickiej przestępczej mafii-sekty w łonie islamu. W Pakistanie sufizm ma miliony zwolenników i praktyków, którzy w ostatnich latach poddawani są coraz ostrzejszym terrorystycznym represjom przez niewielkie ekstremistyczne ruchy pseudo muzułmańskie z pogranicza islamu i gangów narkotykowych (m.in. przez wahabitów i salafitów). Pakistańcy tzw. talibowie salaficko-wahabiccy żyją głównie z przemytu i handlu narkotykami oraz alkoholem (zakazy w islamie), a o zbrodniach dokonywanych przez zbójeckie gangi narkotykowe jest wiele dobrze udokumentowanych historii kryminalnych (terroryzm związany jest ściśle z handlem narkotykami na wielką skalę oraz ćpaniem). Policja i brygada antyterrorystyczna dopiero po pięciu miesiącach zdołała aresztować dwóch bezpośrednich wykonawców zabójstwa, a po wnikliwym śledztwie, dopiero w 2018 roku, wojskowy trybunał sądowy skazał tych zwyrodnialców na słuszną za taką zbrodnię karę śmierci plus dodatkowo za handel narkotykami i udział w zoofilskich orgiach (byli zboczeni do zwierząt). 

Terroryzm salafizm wahabizm - wyzwania dla Polski

Terroryzm, a salafizm i wahabizm – wyzwania dla Polski 

Tak zwani dżihadyści a poprawniej charydżyci, bliskowschodnie psy wojny, rozbójnicy, w swej istocie nie są muzułmanami, nie są de facto dżihadystami w sensie Koranu czy islamu, nie są z wyznania islamistami (muslimami), chociaż często tak twierdzą. Najczęściej są zwyrodnialcami, barbarzyńskimi kryminalistami, chorymi psychicznie niebezpiecznymi świrami i niczym więcej. Słusznie muzułmańscy imamowie nie chcą im często nawet odprawić pogrzebu, bo są niewiernymi bezbożnikami. Charydżyci dokonujący samobójczych i ludobójczych aktów terrorystycznych nie są w sensie metafizycznym ani sunnitami ani szyitami. Salafizm i wahabizm jako jego odmiana to niebezpieczna radykalna sekta oszołomów mających na celu wyłącznie zbójowanie. 

Strefa podboju i terroru salaficko-wahabickiego

Dżihadystom muzułmanom (islamistom) nie wolno zabijać ludności cywilnej, nie wolno zabijać dzieci, nie wolno okaleczać ani bezcześcić zwłok, nie wolno zabijać duchownych w ich świątyniach, a okaleczenie zwłok w tak zwanych zamachach bombowych powoduje, że owi rozbójnicy charydżyci trafią do najgorszych piekieł i nigdy nie zobaczą muzułmańskiego raju ani hurys, gdyż związali się z szejtanem (szatanem) i zbójnictwo szejtańskie (satanistyczne) uprawiają a nie islam. Charydżyci, psy wojny, to demony posłane na świat aby obrażać Boga (Allacha) i zniszczyć islam - religię pokoju. 

Przypadek zbrodniarza Jacka S., pierwszego terrorysty-samobójcy pochodzącego z Polski, nie jest zaskoczeniem. To owoc działalności ideologicznie niebezpiecznej charydżyckiej sekty salafickiej w Europie i przyzwolenia dla niej ze strony władz i kształtujących opinię publiczną mediów. Od kilku lat, głównie drugiej dekady XXI wieku, nasila się aktywność sekty salafitów również w Polsce, co będzie miało istotny wpływ na bezpieczeństwo wewnętrzne w naszym kraju. Choć w Polsce prawdopodobieństwo zorganizowania zamachu terrorystycznego przez salafickich czy wahabickich (odmiana salafizmu) ekstremistów nadal jest stosunkowo niskie, to grozi nam jednak dynamiczna rozbudowa „uśpionych komórek” - pisze w analizie dla Defence24.pl Witold Repetowicz. 

Pir-o-Murshid Hazrat Inayat Khan

Hazrat Inayat Khan - Pir-o-Murshid Zakonu Sufi na Zachodzie

Życiorys HIK w wielkim skrócie 

Pir-o-Murshid Hazrat Inayat Khan

Hazrat Inayat Khan — wybitny muzyk, poeta, pisarz, praktyk ścieżki sufi (ṣūfī) nauczyciel i mistrz suficki. Jako pierwszy dokonał pełnego przeniesienia nauczania sufich na Zachód, do Ameryki i Europy. Założyciel Zakonu Sufi na Zachodzie (The Sufi Order in the West), którego współczesna nazwa to Międzynarodowy Zakon Suficki (Sufi Order International). 

Urodził się około północy dnia 5 lipca 1882 roku w Barodzie, w Indiach, w muzułmańskiej rodzinie słynnych muzyków, którzy mieli prawo użytkowania nadawanego od czasów mogolskich tytułu Khan, w spolszczeniu pisanego jako Chan (Wódz, Lider, Król). Khan to imię tytularne pochodzenia mongolskiego i turkijskiego, a najsłynniejszą osobą nazywaną per Khan jest Czyngis Chan (Genghis Khan) czy chociażby Timur Chan. Sufi Khan oznacza lidera czy dosłownie Króla Sufich. 

Dom rodzinny Hazrat Inayat Khana był salonem artystycznym, w którym spotykali się przedstawiciele świata sztuki — literaci, malarze, filozofowie, a także mistycy różnych wyznań religijnych. Od dzieciństwa uczył się gry na winie, tradycyjnym indyjskim instrumencie strunowym, zdobywał nagrody i wyróżnienia. Jako osiemnastolatek odbył pierwsze tournée po Indiach. Jego talent zyskał wówczas powszechne uznanie. W roku 1903 roku opublikował w Hindustanie zbiór 75 klasycznych pieśni indyjskich.

Jego pierwszym nauczycielem duchowym był pochodzący z Medyny Mohamed Abu Hasan, mistrz sufickiej szkoły Czisti (Chishty, Ćiśti). Pod jego kierunkiem Hazrat Inayat Khan zgłębiał także nauki kilku innych szkół sufickich, między innymi: Nakszbandi, Suhrawardi i Qadiri. Podczas trwających kilka lat studiów mieszkał w Kalkucie. Wkrótce po ukończeniu nauki, w 1910 roku, zainspirowany przez murszida (przewodnika duchowego, mistrza prawości i sprawiedliwości), wyruszył do Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej, aby szerzyć posłanie sufich w kulturze Dzikiego Zachodu. Przez dziesięć lat podróżował po USA i Europie. Dawał koncerty i wykłady, akompaniował słynnym tancerkom: Macie Hari i Ruth Saint Denis.

Pierwszy krąg uczniów czyli sufickich murid stworzył w San Francisco w USA. W roku 1920 osiadł na stałe w Suresnes pod Paryżem. Założył tam europejską szkołę suficką, gdzie prowadził wykłady i warsztaty. Był niestrudzonym nauczycielem, pisarzem i muzykiem.

W 1926 roku dla poratowania zdrowia wyjechał do rodzinnego kraju. Podłamany był postawą ludzi z Zachodu, którzy często porzucali inicjacyjną ścieżkę duchowego rozwoju, co jest zupełnie nie do przyjęcia na Wschodzie. Zmarł w Delhi 5 lutego 1927 roku, pozostawiając jako jedynego legalnego sukcesora swojego nieletniego syna, Pir Vilayat Inayat Khana. 

Zainicjowany przez Hazrat Inayat Khana Sufizm Zachodu, nie jest religią, a raczej ucieleśniającą ideały humanizmu ścieżką życia, której obce są wszelkie bariery rasowe, czy wyznaniowe. Naczelną zasadą jego nauk było poszukiwanie esencji łączącej wszystkie religie świata — w trakcie wykładów często mawiał: — Sufi widzi prawdę we wszystkich religiach. Podobnie w tematyce sufizmu i zakonów oraz bractw sufickich Hazrat Inayat Khan mawiał: - Wszystkie zakony sufickie są jednym zakonem. Sufizm jest jeden. 

Muhammad Ali mistrz boksu islamu

Muhammad Ali - Cassius Marcellus Clay - Bokser, islam i sufizm

Śmierć mistrza Muhammada Ali zjednoczyła bokserski świat, który okrył się żałobą. - To nasz największy bohater - podkreślają amerykańscy muzułmanie. - Ameryka powinna dziękować Bogu za niego. Był amerykańskim bohaterem - powiedział Talib Shareef, prezes Meczetu Proroka na zgromadzeniu przywódców muzułmańskich w Waszyngtonie, na którym uhonorowano zmarłą legendę światowego i amerykańskiego bosku. 

Muhammad Ali z wizytą w domu Szajcha Kabbani - Naqszibandi

Muhammad Ali - żył lat 74; ur. jako Cassius Marcellus Clay, Jr. 17 stycznia 1942 w Louisville, zm. 3 czerwca 2016 w Phoenix – amerykański bokser, gorliwy muzułmanin, wyznawca islamu. Jego najbardziej znane pseudonimy to: The Greatest (Największy, Akbar), The Champ, The Louisville Lip. Wzrost: 191 cm; masa ciała: 86 do 107 kg; styl walki: praworęczny; kategoria wagowa: ciężka. 

Muhammad Ali miał siostrę i czworo braci. Jego babcia ze strony ojca pochodziła z Madagaskaru, a wszyscy przodkowie byli ciemnoskórymi niewolnikami okrutnie przywleczonymi do USA w ramach panującego tam skrajnie bestialskiego niewolnictwa. Jego ojciec był metodystą, ale razem z młodszym bratem zostali przez ojca oddani do szkoły baptystycznej. Młodszy brat Muhamamda Ali Rudolph także później przeszedł na islam i przyjął imię Rahman. 

W 1955 roku młody przyszły bokser przeżył wielki wstrząs psychiczny widząc jak z powodu rasistowskiego i nazistowskiego apartheidu panujące wówczas w USA zamordowano jego przyjaciela, którym był Emmett Till. 

Treningi bosku rozpoczął w wieku lat 12-cie, w 1954 roku za namową policjanta, który spisywał sprawę z ukradzionego mu przez jakiegoś złodzieja roweru. Aby nie dać się bandziorom, musisz chłopcze zacząć trenować boks - powiedział policjant. 

Zdobył złoty medal podczas igrzysk olimpijskich w Rzymie, później zyskał wielką sławę jako bokser zawodowy. Jako jedyny pięściarz w historii trzykrotnie zdobył tytuł mistrza świata wszechwag i skutecznie bronił go dziewiętnaście razy. Stoczył 61 walk, wygrał 56 pojedynków, z czego 37 przez nokaut. Poniósł tylko 5 porażek. 

Na początku lat 60-tych XX wieku przeszedł na islam i znany był ze swych poglądów antywojennych, które wielokrotnie demonstrował w kontekście amerykańskiej interwencji w Wietnamie. Dokładnie po walce o tytuł mistrza świata w 1964 roku przystąpił oficjalnie do Nation of Islam czyli do Narodu Islamu, radykalnej organizacji czarnoskórych Amerykanów, wyznających islam, prowadzonych przez Malcolma X oraz Ellijaha Muhammada. Zrezygnował z nazwiska Cassius Clay – początkowo nazwał się Cassius X. Po tym, jak Ellijah Muhammad przezwał go "Ali", przyjął muzułmańskie nazwisko Muhammad Ali (najbardziej godny czci, wzniosły, wysoki). 

Pierwszy raz o organizacji Naród Islamu (Nation of Islam) zrzeszającej głównie ciemnoskórych muzułmanów w USA usłyszał w 1959 roku, a dołączył do tej wielkiej i pięknej w owych czasach wspólnoty w 1961 roku. Na początku w całkowitej tajemnicy uczęszczał na spotaknia ruchu Naród Islamu. W 1962 roku spotkał lokalnego lidera ruchu zwanego Malcolm X, który szybko stał się jego mentorem i przewodnikiem duchowym. Muhammad Ali zaczął podkreślać swą muzułmańską tożsamość od 1964 roku, gdy zmienił nazwisko porzucając dawne Cassius Marcellus Clay. W 1964 roku przeprowadził się do południowego Chicago aby żyć w pobliżu centrali ruchu Naród Islamu oraz blisko domu głównego lidera NI, znanego jako ELijah Muhammad. 

W 1975 roku Muhamamd Ali przeszedł na islam w wersji sunnickiej, podobnie jak w 1964 roku jego przyjaciel Malcolm X. Ku sunnizmowi skierował cały ruch Narodu Islamu jego nowy Imam Warith Deen Mohammed, który przejął organizację po śmierci Elijah Muhammada, swego ojca. W ostatnich latach życia najbliższy był mu sufizm łączący różne nurty mistyczne w islamie – podaje agencja Reutera. Niestety w polskich mediach publicznych jakoś niewiele się wspomina o tym, że Muhammad Ali był przez ponad 50 lat jednym z najbardziej rozpoznawalnych muzułmańskich aktywistów pokojowych w USA, a braterstwa narodów o różnych kolorach skóry nauczył się w muzułmańskiej radykalnie pokojowej organizacji Naród Islamu oraz w czasie pielgdzymki do Mekki. 

Czynienie Pokoju - to prawdziwe i zarazem dosłowne znaczenie słowa islam, o czym wszystkie radia, telewizje i internet powinny "szczekać" przez całą dobę na okrągło, żeby odszczekać swoje kłamliwe milczenie na temat pokojowej działalności wielkich muzułmanów takich jak Muhammad Ali. Islam wszak to trzecia potęga religijna w USA, po protestantyzmie i katolicyzmie, aczkolwiek muzułmanami w USA są głównie kolorowi obywatele tego kraju. 

Muhammad Ali był zdeklarowanym przeciwnikiem ludobójczej, amerykańskiej nazistowskiej wojny w Wietnamie prowadzonej przeciwko narodowi wietnamskiemu. Zawsze był silną osobowością, posiadał w sobie coś charyzmatycznego. Gdy powrócił ze złotym medalem olimpijskim do Louisville w USA, odmówiono mu posiłku w barze. Usłyszał: "kolorowych nie obsługujemy..." Wzburzony tymi przejawami nazistowskiego białego rasizmu amerykańskiego poszedł na most i wrzucił medal do rzeki Ohio. 

Muhammad Ali od 1984 roku zmagał się z uciążliwością chorobą Parkinsona znanej w Polsce jako papieska choroba Jana Pawła II. 

Nie brakowało mu wrogów, nazywali go "krzykaczem", na co sam nieco zapracował. Nazywali go  "tancerzem", bo hołdował specyficznemu stylowi walki, zgodnie z wersem piosenki "tańczył jak motyl, żądlił jak pszczoła". Ponadto był zdeklarowanym przeciwnikiem wojny w Wietnamie. - Kiedy patrzymy na historię społeczności afroamerykańskiej, ważnym czynnikiem w popularyzacji islamu w Ameryce jest właśnie Muhammad Ali - powiedział Warith Deen Muhammad II, syn bokserskiej legendy w oświadczeniu. - Ali był darem od Boga. Nie tylko dla muzułmanów, ale dla całego świata - dodał Nihad Awad, dyrektor wykonawczy CAIR, islamistycznej Rady Stosunków Amerykańsko-Islamskich. 

Chodża Ahmad Jasawi Sufi

Chodża Ahmad Jasawi - Sufi z Kazachstanu i Turkmenistanu

Przedstawiamy cudowną postać historyczną związaną ze średniowiecznym Turkiestanem i Kazachstanem. Rok 2016 został ogłoszony przez UNESCO Rokiem Jasawi z okazji 850-lecia jego cudownych urodzin. Chodża Ahmad Jasawi (Ahmed Yesevi), suficki mistyk i poeta, jest upamiętniany szczególnie w Kazachstanie, gdyż urodził się, żył, tworzył i zmarł na obecnym terytorium tego państwa, lecz związane z nim wydarzenia odbywają się w tym roku na całym obszarze turkojęzycznym, we wszystkich krajach mówiących turkijskimi językami. Wywarł ogromne wrażenie i wpływ na cały sufizm w regionach zamieszkałych przez ludy turkijskie. Założył pierwszy turkijskojęzyczny zakon suficki znany jako Jasawijja (Yasaviyya lub Yeseviye).  

Mauzoleum Chodży Ahmada Jasawiego

Chodża Ahmad Jasawi urodził się w 1093 roku lub według niektórcyh w roku 1103 w Isfidżabie (dziś Sajram, obwód południowo-kazachstański). Pierwsze nauki pobierał u swojego ojca, Szajcha Ibrahima. Po śmierci ojca rodzina przeprowadziła się do miasta Jassy (obecnie Turkiestan, obwód południowo-kazachstański). Późniejszymi nauczycielami Chładża czy Chodża Ahmada Jasawi byli m. in. Baha ad-Din Isfidżabi (Hazrat Szajch Shahobiddin Isfidżabi znany jako Oqota Baba, Biały Ojciec) i legendarny mistrz Arslan Baba o którym głoszono wieść, że żył już 300 lat przed narodzinami Świętego Jasawi Sufi. Po śmierci tego ostatniego mędrca Jasawi udał się do Buchary (Bukhara), będącej wówczas jednym ze światowych centrów sufickiej i muzułmańskiej edukacji, i wybrał na swojego mistrza murszida Jusufa Hamdani (Yusuf Hamdani) ze szkoły hanafickiej. Idąc po jego śladach, zainteresował się sufizmem – wielowymiarowym, mistyczno-ascetycznym nurtem duchowości istniejącym niejako na obrzeżach islamu, nurtem duchowości dążącym do realnego połączenia i zjednoczenia z Bogiem poprzez modlitwę i zdobywanie wiedzy. W Azji Środkowej sufizm zdobył ogromną popularność w IX-X wieku, co poskutkowało powstawaniem szkół sufickich (tarikatów) i przypominających klasztory bractw sufickich opartych na relacji mistrz-uczeń. Jedną z takich szkół, zwaną potem jasawijja, zapoczątkował właśnie Mistrz Chodża Ahmad Jasawi. 

Chodża Ahmad Jasawi to także zdolny poeta i wieszcz, prekursor poezji tworzonej w językach turkijskich i religijnej poezji ludowej. Jego najbardziej znanym dziełem jest „Diwan-i-Hikmet” – Księga Mądrości. Dzięki jego działalności miasto Jassy stało się ważnym ośrodkiem kulturalnym, handlowym i religijnym. Podobnie jak w przypadku wielu innych wybitnych postaci średniowiecznej Azji, trudno mówić o narodowości Chodży Ahmada Jasawi. Wiadomo jednak, że był pochodzenia turkijskiego i pisał w języku czagatajskim, którego można uznać za przodka języków uzbeckiego i ujgurskiego. 

Chodża Ahmad Jasawi (Yasavi) jest najwcześniejszym znanym, tureckim poetą piszącym utwory w dialekcie tureckim. Jego wiersze dały początek nowemu rodzajowi literackiemu - religijnej poezji ludowej - w literaturze tureckiej Azji Środkowej i miały znaczący wpływ na twórczość poetów mistycznych w kolejnych wiekach, w tym na twórczość Dżelaluddin Rumi. Mistrz Jasawi jest także założycielem pierwszego tureckiego bractwa mistycznego - Yeseviye (Yasaviyya), które bardzo szybko rozprzestrzeniło się na obszarach zajmowanych w tym czasie przez Turków. Wywarł duży wpływ na kształtowanie się poglądów mistycznych w świecie tureckojęzycznym. Stworzył pierwsze centrum nauki sufickiej w Azji Środkowej. 

Murshid Samuel Lewis - Sufi SAM

Murshid Samuel Lewis - Sufi Ahmed Murad Chishti 

Samuel L. Lewis znany także jako Sufi SAM, Murshid SAM oraz Sufi Ahmed Murad Chisti (1896-1971) urodził się 18 października 1896 roku w amerykańskiej rodzinie żydowskiego pochodzenia. Matką Samuela Lewisa była Harriett Rosenthal - córka znanego i szanowanego bankiera Lenore'a Rothschilda. Ojcem był Jacob Lewis - wiceprezydent holdingu przedsiębiorstw Levi Strauss. Dzięki rodzicom i osobom najbliższym od wczesnego dzieciństwa młody Samuel bardzo interesował się mistycyzmem i duchowością. W 1919 roku młody Samuel Lewis wstąpił do wspólnoty sufickiej w Fairfax w Kalifornii prowadzonej przez Murshidę Rabię Martin, uczennicę duchową wielkiego sufiego i muzyka znanego jako Hazrat Inayat Khan (Nizami Chishti). W 1920 roku młody Samuel Lewis zetknął się także z mistrzem Zen Nyogen Senzaki ze szkoły Rinzai. Najbardziej znaną na świecie aktywnością zainicjowaną i rozpowszechnioną przez Samuela Lewisa są Tańce Światowego Pokoju (TŚP) znane pod angielską nazwą Dances of Universal Peace (DUP). Murshida Rabia Martin była w swoich czasach wybitną ekspertką od Żydowskiej Kabały (Kabalah) oraz Egipskiej i Tybetańskiej Księgi Śmierci. 

Maqbara Dargah Hazrat Pir Samuel Lewis (1896-1971)

Matka w okresie ciąży miała częste sny i wizje biblijnego proroka Samuela, z których jeden był szczególnie realistyczny, i z tego powodu czując, że to jej dziecko będzie jakieś niezwykłe u Boga, dała młodemu chłopcu na imię Samuel - po biblijnym proroku o tym imieniu, który przychodził do niej w snach. Ojciec jednakże ignorował metafizyczne i duchowe zainteresowania swojego najstarszego syna, który zgodnie z żydowskimi oczekiwaniami winien się zajmować interesami, doglądać rodzinnego przedsiębiorstwa i materialnych zdobyczy w świecie. Już jako dziecko, w wieku lat trzynaście Samuel interesował się wielce zjawiskami paranormalnymi, badaniami psychicznymi i mistycyzmem. W wielu lat 18-cie czyli w roku 1915-tym trafił w Pałacu Nauki w San Francisco (taki tamtejszy Pałac Kultury i Nauki) na wykłady z teozofii w których usłyszał, że wszystkie religie pochodzą od tego samego Boga i ezoterycznie są w zasadzie jedną i tą samą religią daną przez tego samego Boga. 

W 1923 roku po czterech latach intensywnego studiowania nauk sufickich i praktykowania wasif oraz dhikrów sufickich u Murszidy Rabii Martin, młody Samuel Lewis otrzymał inicjację z rąk samego mistrza sufickiego Hazrat Inayat Khan. W 1925 roku w czasie sufickiego odosobnienia w ośrodku Kaaba Allah w Fairfax w Kalifornii prowadzonym przez Murszidę Rabię Martin miał wizje kilku dawnych proroków, w tym Khizra, Eliasza oraz Muhammada, a następnie rozpoczął działalność pisania poezji i traktatów mistycznych. Aż do swojej śmierci Murshid Samuel Lewis trzymał się wskazówek i doświadczeń mistycznych uzyskanych w czasie tego sufickiego odosobnienia ze świętymi prorokami, które były widać bardzo silne i głębokie. W 1926 roku Hazrat Inayat Khan potwierdził Samuelowi autentyczność jego mistycznych doświadczeń oraz ich głębi i zlecił wiele zadań do wykonania, w tym uczynił Samuela Lewisa Protektorem Orędzia Sufi czyli Strażnikiem Ścieżki Sufich w USA (Protector of the Message), co tradycyjnie odpowiada pozycji, roli i odpowiedzialności Szajcha w szkołach, zakonach, lożach i bractwach sufickich na Wschodzie. 

Zakony i bractwa sufich - Tariqat

Tarika - Droga Sufich - Zakony i Bractwa Sufickie 

Tarika, Tariqa - arab. طريقه, dosłownie: droga, ścieżka, perskie: Raah – nazwa używana w islamie pierwotnie (w IX-X wieku) na określenie sposobu postępowania jednostki, mającej skłonności mistyczne, następnie zaś w stosunku do reguły bractwa sufickiego lub samego bractwa. W odniesieniu do tego ostatniego używa się także nazwy "tarikat". Sufi zwani inaczej Ahl-e Haqq, Ludzie Prawdy, pojawili się na samym początku istnienia islamu, a ściślej istnieli wcześniej, nawet w czasach Proroka Zaratusztry czy Proroka Mani, jednak z okazji nowego potężnego Objawienia pojawili się w większej liczbie, w tym w XIV wieku jako szczególny rozkwit misteryjnego Ahl-e Haqq.  

Kaszmir i Dżammu - Terytorium Sufich - Ziemia Sufich

Pierwsi Sufi pojawili się już w VII wieku w Basrze, jako spontaniczna próba szukania przez wiernych nowej religii objawionej kontaktu z Bogiem, z Absolutem, i poznania go, choć czasami usiłuje się też wytłumaczyć powstanie sufizmu względami czysto socjologicznymi - reakcją na przepych i dekadencję dworu kalifów z dynastii Umajjadów. W następnych stuleciach głównym ośrodkiem sufizmu stał się Bagdad. Sufi przejęli całą bogatą tradycję duchowości, mistyki i gnozy Bliskiego Wschodu oraz Persji czyli dzisiejszego Iranu, w tym kulturę duchową ludów semickich i perskich, a także takich nurtów jak dawny ezoteryzm zaratusztriańskich magów, semickiej kabały, gnozy manichejskiej czy chrześcijańskiego hezychasmu - modlitwy serca. 

Początki ruchu mistycznego w świecie kultury semickiej i perskiej, w świecie islamu związane są z samotnymi jednostkami, poszukującymi Boga na własną rękę, jednak stosunkowo szybko zaczęły one współpracować ze sobą i gromadzić się w celu dzielenia się swoimi doświadczeniami i wspólnego dążenia do celu. Prawdziwy rozwój i rozkwit ruchu sufickiego na wielką skalę nastąpił jednak dopiero w wieku X-XI, wtedy też nazwa tarika (droga, ścieżka), która dotychczas była odnoszona do sposobu postępowania, praktykowanego lub zalecanego przez pojedynczych sufi i ich niewielkie grupki uczniów (murid), zaczęła oznaczać duchową regułę bractwa sufickiego lub samo duchowe braterstwo sufich. 

W historii sufizmu czy ruchu sufickiego można wyróżnić trzy etapy jego ewolucji. Pierwszy trwa od VIII do XI wieku i jest to okres mistyków indywidualnych oraz konspiracji sufizmu czy ezoteryzmu, okres Batini, Batinijja, w tym okresie pojawiają się pierwsze praktyki metafizyczne – sama i dhikr (zikr, zekr). Drugi to okres tworzenia się bractw czy ruchów sufickich który obejmuje okres od XI do XVI wieku. Ostatni etap to znacząca asymilacja sufizmu do głównego nurtu kultury islamskiej od czasu do czasu jednak przerywana agresją skierowaną ku mistykom ze strony radykalnych ortodoksyjnych nurtów bojówkarskich współcześnie kojarzonych z terroryzmem (salafizm, wahabizm, charydżyzm). W pierwszych wiekach swojego istnienia sufizm był często obiektem ataków ze strony ortodoksyjnego islamu nurtu bojówkarskich charydżytów (zbójców). Ofiarami bandyckich prześladowań byli m.in. Sufi Al-Halladż czy Sufi As-Suhrawardi, obaj zostali skazani na śmierć i zamordowani przez ówczesnych terrorystów - charydżytów. Do pogodzenia sufizmu z muzułmańskim kalamem czyli teologią spekulatywną, znacząco doprowadził Abu Hamid al-Ghazali. 

Istotnym elementem sufizmu jest tworzenie się ruchów sufickich w postaci bractw mistycznych czy braterskich zakonów o świeckim charakterze. Jest to zjawisko wyjątkowe, gdyż w ramach ortodoksyjnego islamu nie wytworzyła się grupa, którą można by określić jako „zakonnicy”, chociaż wytworzyła się kasta ortodoksji religijnej niezdolnej do pojmowania prawd mistycznych i rozwoju duchowego, niezdolna do przybliżania się ku Allah Bogu. Ważnym aspektem życia w ruchu czy bractwie sufickim jest relacja pomiędzy mistrzem a uczniem. Ta bezpośredni i bliska więź jaka się wytwarzała między nimi, zaowocował powstaniem swego rodzaju kultu świętych. Wielcy mistrzowie stawali się obiektem kultu a ich groby celem pielgrzymek. 

Manicheizm gnoza i świat ciemności

Manicheizm, gnoza, mazdaizm, sufizm i świat ciemności 

Głębokie tradycje mistyczne, szkoły duchowe, dają głębszy wgląd w naturę zła, istnienie zła, w świat ciemności i mroku. Tradycja aramejska, Arāmāyā, mistyka i duchowość oraz gnoza oparta na kulturze dialektów języka aramejskiego ma przynajmniej 5 tysięcy lat i jest rdzenną częścią całej kultury semickiej włącznie z jej dawną fenicką, hebrajską i współczesną arabską odmianą. Pismo aramejskie jest wspólnym dla bardziej współczesnych systemów zapisu semickiego takich jak hebrajski i arabski. Ponad tysiąc lat przed erą chrześcijańską, język aramejski rozprzestrzenił się na całym Bliskim Wschodzie oraz w Persji i Azji Centralnej stając się tam językiem naukowym i uniwersalnym, lingua franca, którą to funkcję przejął później język arabski oraz perski (farsi). Dominację języka aramejskiego zakończyły podboje arabskie w drugiej połowie I tysiąclecia ery chrześcijańskiej, a nowi władcy upowszechnili bardzo szybko bardzo blisko pokrewny aramejskiemu język arabski, który przejął rolę bliskowschodniego lingua franca. 

Święty Prorok Mani

Święty Prorok Mani (Mānī Ḥayyā), syn księcia Patika i księżnej Miriam pochodzących z Medii, urodził się 14 kwietnia 216 roku w Seleucji (Seleukeja) nad Tygrysem, żył w latach 216-276 (lub 277) rozpowszechniając duchowość, mistykę i gnozę w postaci nauk doktryny Dostojnej Światłości z której oprócz manicheizmu jego zwolenników i naśladowców wyrosły podobne nurty gnostyckie jak paulinizm, bogomilizm czy kataryzm, a na końcu już w XVI wieku ruch różokrzyżowy. Objawienia, których Święty Prorok Mani doznał w wieku 12 i 24 lat, spowodowały, że zerwał z dotychczasową chrzcielną gminą mistyczno-religijną elkazaitów i przystąpił do organizowania nowej wspólnoty na wzór dawnych misteriów hermetycznych. Od samego początku wspólnota zainicjowana przez Proroka Mani ma wyraźne cechy misyjne. W latach 241-243 Święty Prorok Mani wyruszył statkiem na wschód do Indii, a swoich uczniów wysłał do cesarstwa rzymskiego. Po zmianie na tronie perskim wrócił do Babilonii, aby otrzymać audiencję u nowego władcy - Szapura I panującego w latach 243-273. Spotkanie to wypadło pomyślnie dla Świętego Proroka Mani, gdyż pozostał na królewskim dworze, a dwaj królewscy bracia stali się jego duchowymi uczniami. 

Szapur I był drugim królem z perskiej dynastii Sasanidów i, jak zauważyli liczni badacze historii, dla jej umocnienia potrzebował nowej, tolerancyjnej ideologii, mogącej zjednać mu różne środowiska w jego wielkim państwie. Rodzący się manicheizm w postaci odrodzenia dawnej irańskiej doktryny Dostojnej Światłości nadawał się do tego celu bardzo dobrze ze względu na swój synkretyzm i uniwersalizm. Uniwersalizm — ta cecha, która pojawiła się już u zarania manicheizmu — będzie zjednywać mu sympatyków i wyznawców na wielkich terenach Europy, Azji i północnej Afryki przez ponad 1000 lat jego dziejów, a później przejdzie zarówno do sufizmu jak i do różokrzyża. 

Elkezaici, elkazaici, elkezejczycy – to starożytna synkretyczna wspólnota mistyczna i gnostycka wywodząca się z ebionitów czyli nazirejczyków i czerpiąca z idei gnostyckich, istniejąca między II a V wiekiem e.ch. Założycielem grupy był żyjący za czasów Trajana (na przełomie I i II wieku) na pograniczu syryjsko-partyjskim Elkazai (w zależności od źródeł: Elchasaí, Elksaí, Elkesaïtaí, Al-Khazai, al-Hasiih). Pewnym jest, że postać taka istniała, jednak jej imię może mieć także charakter symboliczny i być wtórne do nazwy wspólnoty, którą założył, ponieważ termin Elkazaici nawiązywać mogł również bezpośrednio do odłamu esseńczyków nazywanych Synami tajemniczej siły (Ebion).